Şêxo Fîlîk Bi Vî Zimanî Dikare Gelek Berheman Biafirîne

                                  

Weşanxaneya Avestayê di deh rojên dawî yên sala 2019an de kampanyayeke erzaniyê çêkir; hemû kitêbên xwe ji sedî 40 bi erzanî difirotin. Çend roj mabûn ku em bikevin sala 2020an, li Stenbolê, ez çûm cihê Weşanxaneya Avestayê û min ji xwe re heft kitêb kirîn: Generalê Payîzê ya Mihemed Omer Osmanî, Bêbavîya Şêxo Fîlîkî, Gemalaya Xusrew Cafî, Dûpişkêya Burhan Tekî, Em Li Vir in ya Beroj Akreyî, Saturna Remezan Alanî û Eski İstanbul Kürtleri ya Rohat Alakomî.

Demeke dirêj e min dixwest Bêbavîya Şêxo Fîlîk bixwînim, ji ber vê, min berî hemûyan dest bi xwendina wê kir.

Kitêba çîrokan a Şêxo Fîlîkî, Bêbavî di sala 2015an de hatiye weşandin, ji heft çîrokan pêk tê û 68 rûpel in.

Piştî ku min dest bi xwendina Bêbavî kir, ewqas li xweşa min çû ku min nexwest kitêb xelas bibe lê min di bêhnekê de xwend. Min ji xwe re got, “xwezî min ev kitêb ji zû ve bixwenda.” Her çîrokeke Bêbavî ji ya din xweştir û bikeyftir e. Bêrîkirin arezûya jinûvejiyîna kêliyekê, demekê û tiştekî ye. Zimanê Şêxo Fîlîkî xwe bi xwîneran dide bêrîkirin. Wekî xwînerekî ez jî bêriya zimanê Şêxo Fîlîkî dikim. Ez dixwazim careke din Bêbavîyê bixwînim.

Zimanê Bêbavî, kurmanciyeke ruh-kurdî ye. Xwîner ji tehm, zewq û lezeta kurdî sermest û serxweş dibe. Ji kûrahiya beden û ruhê xwe ve zewqa zimên hîs dike û dijî. Di navbera ziman û bîra kolektîv de têkiliyeke xurt heye. Malzemeya Bêbavîyê ji bîra ferdî û kolektîv tê.

Şêxo Fîlîkî çîrokên Bêbavîyê bi teknîka hişê herikbar nivîsîne: Zeman, mekan, bûyer, destpêk û dawî,  vebêjerî, bîra ferdî û kolektîv, bîranîn, bibîrxistin, vegêran û hiş, binhiş û derhiş dikevin nava hev.

Hostayetiya Şêxo Fîlîkî ji vir derdikeve holê:

1. Bikaranîna mekanên zimanî firehtir û hûrgilîtir kiriye. Mekanên Bêbavîyê ne mekanên şênber in wekî bajar, mal, kuçe û hwd. Mekanên wê hiş, derhiş, binhiş, bîranîn, bibîrxistin, kêlî û hûrgilî ne. Hinek nivîskar hene bi du sed, sê sed an jî çar sed rûpelan roman dinivîsin lê nikarin bikaranîna mekanên zimanî firehtir bikin lê Şêxo Fîlîkî bi berhema xwe ya 68 rûpelî bikaranîna mekanên kurmancî gelek firehtir û hûrgilîtir kiriye. Ka binêrin: “ Oy xwedêyoo… hema serê her sibê ez ê herim tuwaletê ku çi bibînim!.. sileke gûyê ku hê hilmgerm jê difûre li keviya kevirê tuwaletê ye, tifîîî! Dilê min rabû hat ber devê min dîsa, de were.. de ka ez ê çi xweliyan li serê xwe kim!.. ji mêrik re bêjim, ne yê famkirinê ye, ji xweha xwe re bêjim… xwehê jî, ez ê çawa…ma çê dibe?.. erê ez çima ewqas hûr û kûr dajom kû?... hûr û kûr dajom û barê kayê li xwe dikim barê xwê, îşev ez ê… na na sibê, li ser taştê, ez ê jê re bêjim ma qey… ‘Elîfê’ ez ê bêjim, wisa xweşik, bêyî ku dilê wê bihêlim; ‘xweha min, binêr ev mehek e…’ ji kû mehek?... ez jî tim dibêjim mehek, bira bû çiqas?... îro çendê mehê?...sêşemî, çarşemî û pêncşe… vê pênçsemiyê dike çil û du rojan…” (r.31)

2. Zimanê folklorîk hem modernîze û bajarvanî kiriye hem ziman hem jî bîra kolektîv jî ji nû ve afirandiye. Qesta min ji modernîzekirina zimên ev  e:  “ xwedêêê!... ya ku vê êvarê tê ser zimanê min tu neyînî serê min xwedê!... xwedê vê êvarikê ez dêlikeke bêxwedî me li deriyê te girêdayî me xwedê!... barê ku ez ê pê nikarim tu nedî ser milê min xwedê, tu kêfa xêrnexwazên ku xêra min naxwazin li min xweş nekî xwedê!...” (r.63)

Şêxo Fîlîk bi vî zimanê xwe dikare gelek berheman biafirîne!... Lê belê ji ser Bêbavîyê çar sal derbas dibin ku hêj berhemeke nû ya Şêxo Fîlîkî nehatiye weşandin. Bi qasî ku min ji hevalekî xwe bihîstiye di pêvajoyeke gelek dijwar re derbas dibe. Gelo dibe ku wî dev ji çîroknivîsandinê berdabe? Wekî xwînerekî kurdî ez qet naxwazim baweriya xwe bi îhtimala vê pirsê bînim. Ez hêvî dikim ku li rexmî hemû dijwariyan bêdengiya xwe ya çar salî di sala 2020an de bişikîne û em berhemên wî yên nû bixwînin.