.jpg)
Pirtuka bîranînên Mamosta Hejar
bi nava Çêştî Micêwir(2022) ji hêla Muhsîn Ozdemir hatiye bikurmancîkirin û ji
alîya weşanxaneyê Peywendê hatîye weşandinê.
Berî ku ez Çêştî Micêwirê bixwînim,
min got qey mamosta Hejar, tene şaîr e lê na…. Mamosta Hejar, şaîr, nivîskar,
wergêrvan, aktîvîstê sîvîl, ferhengsaz, dinyager, pêşkar, radyoger,
pêşmerge, rêhelavê Mele Mistafa Berzanî…
Mamosta Hejar her çiqas piştî
şêştî salîya xwe dest bi nivîsandina jîyana xwe kiribe jî, herçiqas dibêje
gelek tişt nayê bîra min jî, lê bîranînên wî nîşane me dide ku bîra wî gelek
xurt, zindî û geş e. Çêştî Micêwir, cureyek xwarînek e. Ji çend xwarînên
ku loqmayên ku ji wan zêde mane, ji
tevlihevkirina wan lokman ra xwarînek çê dibe, jê ra dibêjin çêştî micêwir.
Mamosta Hejar, nivîsandina bîranînên xwe dişibine wî xwarînê, qesta wî ev e ku
ji jîyînên wî ra tiştek di bîra wî de mane, bi tevlihevî, berhevkirin û
nivîsandina wan jîyînan e. Di bîranînên wî de
hinek cî, xal, hene ku mirov di dilê xwe de xwezîya xwe pê tîne ku
xwezî wî ev cî, ev xal zêdetir li ser
bisekiniyan û izeh bikirana. Hezaran heyf e ku
bîranînên wî netemambûyîyî û wek taslak mane. Lê bi wî halê xwe jî bîranînên Mamoste Hejar
bêhempa, giranbuha, cîyawaz în.
Di nav otobîyografînûsî de
cîyawazî bîranînên Mamosta Hejar ev in ku yek; bi detay û hûrgîlî ne, du;
vegotina bîranînan ne bigiştîker in, îzehker û tewsirker in, sê; ji
hêla mijar û fokusan ve piralî ne wek kultur, jîyane rojane, rewşa edebîyata
kurdî, potreye rewşenbîr û nivîskar, şaîr kurd… ûwd.
Ez bîranînên mamosta Hejar dişibimqadek
arkeolojîk; şûnwarek qedîm, dewlemend. Çimkî di bîranînên wî de ji hêla kultur,
civak, jîyana rojanê, entelîjansîye
kurdî, serdema xwe, şoreşa Barzanî,
serxwebûna Komara Kurdistan, karekter û
kesayetîya kurdan, derheqa çar perçeyên Kurdistan, sosyopolîtîkê konjektorê tê de jîyaye, sosyolojîya kurdî, edebîyata
kurdî… gelek xalên, hûrgîlîyên balkêş, bêhempa û giranbuha hene.
Bermahîyên bîranînên mamosta
Hejar de di xwe de xezîneyê mezin û
gewre dihewînîn. Hûrgîlî û detayên Çêştî Micêwir çirûsk û îmgeya romanek,
çîrokek, fîlmek dide mirov. Ji ber vê divê xwîner wek arkeologek nêzî bîranînên
mamosta Hejar bibe û li ser wan xwendin bike û hûr bibe.
Ji Çend hêlan ve kategorîzekirina
Çêştî Micêwirê:
1.Jîyana mamoste Hejar
Jîyana mamosta Hejar di nav
têkçûn û serhildan, bisifirbûyîn û înşakirinê de ye. Bi hûrgîlî behsa zaroktîya
xwe, dema Komara Kurdistanê, rojên birçîmayînên xwe ya Baxdatê, salên xwe
Rojava, rojên xwe yên Beyrud, Ewropa, Moskova, Bakû, Taşkent, Silêmanî, Cizîrê,
di salên pêşmergetî de kêlîyên ku bi mirinê ra rû bi ra hatîye, qala hevre û
hogir, têkilîya xwe bi entelîjansîye û sîyaseta kurdî ra, bengîbûna xwe ya
kitabana, cara yekem di naşitî ya xwe de nasîna xwe bi Hêmin ra û çawa henekê xwe bi helbestên wî ra kirîye, li
piştî bîst û du salan, rasthatina xwe bi Hêmin ra, dilsozî û fedekarî hevjîna
xwe, di nav şer de behsa karên xwe
entellektuîl, rojên xwe yên Kerecê dike.
2.Jîyana rojane
Di Çêştî Micêwir de bi detay qala
jîyana rojane ya Komara Kurdista, Silêmanye, Baxdat, Qamişlo, Beyrûd, Parîs,
Moskova, Bakû, Erîvan dibe.
3.Ekonomî
Çêştî Micêwir derbarê
sosyoekonomîye serdema xwe de gelek malûmat dide me. Çîna axa û şêxan, çîna
feqiran, çîna gundî û bajaran. Hesen Kizilcî, di pirtuka xwe ya Kena Parsek de
qala vê sosyoekonomîye dike.
4. Kultur
Di Çêştî Micêwir herî zêde derheqê
kulturê serdemê wî de em dibin xwedî zanîn û fehmkirin: Li ser kulturê Cihû,
Asurî, Tirkmen, Ereb, Kurd, Êzdî, Tirk, Îranî, Rûs, Fransiz, Azerî, Acem,Ermenî…
û li ser wek mijarên qedexebûn û wendabûna,
çapkirina pirtukan, kirîna xeternakîya matba,çanda û menderese û feqîtî,
suçdarkirina casûsî, giringîya radyo, xwendina kitaban û rojnameyan bi pere, di
navbera mezheban de nefreta ji hev kuştin… Romannûs dikare pişta xwe bide Çêştî
Micêwir û li ser wan wextan romanan
binivîsin.
5. Potreyên Entelîjansîyayê
Kurdan
Di Çêştî Micêwir derheqa jîyana
rewşenbîr, şaîr, nivîskar, entellekteulên kurdan û zanyarên ku li ser kurdan
dixebitin û yên ereb, fars û tirkan de
gelek agahî dide. Jîyana
penabertî, parsekî,bêperetî, bêkarbûn a rewşenbîrên kurdan, têkilîya wan bi
hevdû ra, zext û zordarî, sansurê dewletên dagirkerên li ser rewşenbîran… Wek Kanî,
Pîrêmerd, Goran, Faîq Bêkes, Qedrî Can,
Mala Haco, Cigerxwîn, Nureddîn Zaza, Dr. Nafiz, Celadet Bedirxan, Osman Sebrî, Hesen
Qizilcî, Zêbihî, Hiznî Mukrîyanî, Qasimlo, Mela Mistafa Berzanî, Celal
Telabanî, Îbrahîm Ehmed, Qanatê Kurdo…
6. Rêwîtî û Dinyagerî
Mamoste Hejar di emrê xwe de ber
bi gelek welat û bajaran rêwîtî kirîye
wek çar perçeyê Kurdistan, Îran, Irak, Surî, Lubnan, Misir, wek Fransa,
Almanya, Îtalya, Yewnanîstan, Romanya welatên Ewropa, Azerbeycan,Ermenîstan,
Asya Navîn, Rusya û Silêmanye, Hewlêr, Cizir, Qamişlo, Baxdat, Şam, Halep,
Beyrud, Moskov, Paris, Berlin, Erîvan, Bakû, Taşkent….
7.Konjonktûrê Serdemê
Di Çêştî Micêwir de derbarê konjonkturê serdemê de wek polîtîk, sosyolojîk, antropolojîk,
real polîtîk wek xebatek zanistên sîyasî em gelek detay balkêş û cîyawaz fêr
dibin. Di peywenda Çêştî Micêwir de em vê serdemê dinêrîn, em dibînîn ku kurdên
feqir û gundî li binê hegemonyaya şêx û axayan de, hêzên kurdî kurd di navbera Rûs û îngîlîzan de
difetisîn, sîyaseta me jî di nav
komînîzm û rejîma dewletê de
xitimîyîye.
8. Xebatên Rewşenbîrî û Hunerî yê
Kurdî
Di Çêştî Micêwir de ji alîya xebatên rewşenbîrî,
hunerî, kurdnasî, çapemenî, kovargerî, rojnamegerî, radyogerî, helbestê kurdî ve gelek malûmatan berfireh û kûr hene. Wek kovarên Nîştîman, Helale, Kurdistan,
Gelawêj, Ronahî, Hawar…
9. Bûyerên Dîrokî
Çêştî Micêwir derheqê gelek bûyerên dîrokî kurdan de me ronî dike. Ji hêla dîroknûsî ra Çêştî
Micêwir çavkanîyek kêrhatî ye.
10. Problematika Kesayetî û
Karekterên Kurdan
Çêştî Micêwir li ser fikirîn û analîzkirina kesayetî û karekterên
kurdan de gelek mînakên balkêş pêşkeş me dike. Dema ku min Çêştî Micêwir xwend romana
“Apê min Cemşîd xan ku hertim bê ew li ber xwe dibir” a Bextîyar Elî hat
bîra min. Dema ku em di Çêştî Micêwir de dinêrîn kesayetî û karekterên nîvîskar, rewşenbîr, gundî, xwende, zana, serokê wek karekterê Apê Cemşîd gelek zû diguherîn.
Mînak tu dinêrî, di dema şoreşê de fermandarek payeberzê pêşmerge, piştî
şikandina şoreşê de bûye karmende dewletî.
Bi kurt û kurmancî Çêştî Micêwir
ne wek behr û derya wek oqyanûs e.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder