Verîcû zî muzîkê kirdan de wayîrê kalîte û
cewherî Koma Vengê Sodirî û Koma Zazvajê estîbi. Her di komî zî emirderg
nêbîyî, albûmê xo yê verîn ra dima sey grubî muzîkî ra fek ver rada. Koma Vengê
Sodîrî ra sey hunermendî Mehmet Akbaş,
Ayfer Duzdaşî , Koma Zazvajî ra zî Rodî vejîyaya. Mehmet Akbaş û Ayfer
Duzdaş sey şexsî ha dewamê muzîk kenî la
ez vano qey Rodî albûmê xo yê ferdkîyê verîn ra dima bînra fek muzîk ra ver ra dayo. Kilmane ez
teyna wazêno behsa kalite û cewherê Koma Zazvajî bikero: Serranê xo yê lîse de
çend rey mi albûmê Koma Zazvajê Qerîn goştarî kerdbî, rîdî nêzanayişê û aşnanêbîyayişê
tarzê înanî ra albûmî înan o wextî zaf
weş mi ya nêşîbi. Naskerdişê û goştarîkerdişê mi yê tarzanê muzîk sey blues û
caz ra dima serrêk ra verî ez ke înternetî de geyrano albûmê înanî, teyna Youtube de ez raştê çend deyîranê înan
amêyo, mi ferq kerdî tarzê ke o wext weş mi ya nêşîbî jazz û blues bî. Goreyê
zanayişê xo yê nikayîn ez şîyêno bivajo; eka Koma Zazvajî dewamê muzîkê
bikerdênî ewro muzîka kirdkî yewna tewir û merheleyêk zaf baş de bibîyanî, ê zî
sey grubî mîyanê muzîkê ma de bibîyanî
ekol û tradîsyonêk. Çimkî teyna goştarîkerdişê çend deyîranê Koma
Zazvajî, xo nawnêno kê ke înan gelek bi resen û serkewte bi tarzanê jazz û
bluesî ziwanê ma de muzîk îcra kerdo. La çi heyfo ke dewamê estbîyayişê
muzîkê xo nêerdî!..
Ewro zî
seba yewna grubê wayîr cewhere û kaliteyê muzîkê kirdkî: Esrarê Deyîr zî
vanî," fek muzîk ra ver ra dayo." Sifteyîn albûmê Esrarê Deyîr,
Lêlawe aşma Sibatê 2013ê de vejîya. Tede des hebî deyîr estî. Çend aşme ra pey
şeş serrî ya albûmê sifteyînê înan debeno.
Şeş serrî yo ke çend vîdeoyanê amatorkî ra vêşêrî vîdeoyêka newaya
profesyonelî Youtube de barnêkerda. Albûmê înanê newî ra zî qet xeberêk çîn a.
Ez nêzano no vatiş çiqas raşt o labêla eka raşt a Esrarê Deyîrî muzîk
caverdayo: Gelo senî bandora muzîka kirdkî bikero, çi netîceyan bivejo orte, o
çi vîn bikero, ey de çi kêm bibo, çi zirarê
bigino ey ro?
Peywendîya
muzîka kirdkî de erjatî û giringîya muzîka Esrarê Deyîrî çîyî?
Zafanê muzîkjenê
profosyenelî ke vanî, "ma ha bi kirdkî muzîk kenî" albûmanê înan de
xêncî çend deyîranê kirdkî ê bînî bi tirkî benî. Mesela MetînKemal Kahraman
kirmanckî ra zêde bi tirkî kilam vatî. Ehmed Aslanî albûmê xo yê peyên Badula
Aurasi de teyna ca dayo şeş kilamanê kirmanckî û Ze Tîjê albûmê xo yê Ur de ca dayo
çar kilamanê kirmanckî yî. No hawa hunermand kê şîyênî çiqas sey muzîkjenê kird
pênase bikerî. Muqaşekerdişê na persî ma na nuştê de bide kinarêk. Hem zî na
dîyarde no hawa muzîkjenan de pêrodayiş û krîzê dabeşîya ezatî(benlik
bölünmesi) virazêna. Muzîkê kirdkî de muzîkjenê ke safî bi kirdkî
muzîk kenî hûmareyê înan, engiştanê di destanê nêvirênî: Grubê Esrarê Deyîr zî
înan ra yo.
Muzîka kirdkî yê
modern çewrês serrî yo.Goreyê muzîka netewanê bînan zaf apeyde mende yo hem
zî hetê kalîte ra muzîka kirdkî qonaxêk
başî de nêbî û nîyo zî. Esrarê Deyîr bi albûmê xo yê sifteyînê hem muzîka kirdkî aver berdî hem zî kalîteyê
ey zaf berz kerdî. Muzîka kirdkî de bîyî muzîkjenanê tew başan ra yewî. Eka
Esrarê Deyîr fek muzîk ra ver ra dayo berzbîyayişê muzîkê kirdkî nimz bibo,
averşîyayişê ey apey şîro.
Solîstê Esrarê
Deyîrî Adem Karakoç o. Yew vengê Ademî
Karakoçî esto bi no vengî her çî şîyêno bibo deyîr û kilam î. Adem Karakoç bi
vengê xo şîyêno nêngan zî bikero muzîkî.
Kê şîyênî bivajî ke Adem Karakoçî de dehatîya muzîk esta. Malmîsanij
şiîrêke xo de vano" Zanayişo ke ez zana leyro,/mayan kemî ardî enasar
lajî./ Mayan kemî ardî." Werekna Adem Karakoç, serranê ke mayan kemî lajî
erdî dinya înan ra yew bibîyanî; Adem Karakoç lajî ke mayan se serrîyan de yewî
anî dinya, înan ra yew o. Semeda yewna Ademî Karakoçî ganî ma yewna se serrî
bipawî.
Zafanê
muzîkjenê ke bi kirdkî muzîk kenî. Ne edebîyata kirdkî zanî ne zî ciwayayişê
înan bi kirdkî yo. Ez rojnameyê Newepelî ra zano ke bi edebîyata kirdkî ra
têkildar û taqipker o, çimkî mi çend nuşteyê û şiîrê ey Newepelî de wendîbi.Ez
rind nêzano ke ciwîyayişê Adem Karakoçî bi kirdkî yo nîyî nîyo, xora Adem
Karakoç Awrupa de ha surgun de ciwîyêno, seba ke bi ziwanê xo biciwîyo şert û
mercî ê hende zaf zî mûsasît nîyî. Labela vateyê deyîranê Esrarê Deyîr nawnêno
ma ke, vateyê deyîranî zafanê Adem Karakoç nuştî, eka Adem Karakoçî bi
edebîyata kirdkî ra têkildar nêbîyanî û ciwîyayişê bi kirdkî nêbîyanî nêşênî ê
hende rind û baş vateyê deyîran binûso .
Vateyê deyîranê
Esrarê Deyîrî, vîrê ma yo koleftîfê û ferdkî û çekuyanî, îdyomî ziwanê ma ganî kenî. Hetê bikarerdişê û edebî ra kirdkî
zaf aver berda. Qet senteksa boya ziwanê deyîra înan nêna. Mersela deyîra "Tew
Tew Nazikê" de bi ziwanêko edebî cuya ma ya dewî ano ma vîrê; ma senî
zerrî hes kerdo û senî hesûdî kerda:
" dew mîyon ra megeyrî ti nefes bena/ ez weran beno sew ti çîn
ba/... "Ona waryay megeyrî gozêk asêna/serê mi kono bela, sew yewî biono
tira."
Esrarê Deyîrî
muzîkêko bikalite, estetîk û ruhkurd îcra kenî. Muzîka înan melodî, rîtîmî,
tinî, hîsî û vengî kurdkî ra pê yeno. Muzîkê înan înan şiîrkî, mîstîk, zengîn û xorîn o. Mersela
deyîrê " Xo ra Viyartiş" û "Payîze
de Zerrzîzey" kê mest kenî. Goştare, ruhê xo, teynatîya xo de, eşqê xo de
dest bi raywanî keno. Deyîra "Lome" de dej, trajedîya bêwelatî û
azadîya welatî zaf xorîn ra dana kê hîskerdiş :" Cayê mi çîn o, ezê şîro
komca, sînê xo mi rê bike welat" Homay merra kes bêwelat nêverdo, dermanê
bêwelatî çîn o."," Hatono welatê mi azad nêbo, rîyê mi de ti howê
nêveyna."
Muzîka kirdkî
mîyanê xo beno sey ê sunnîyan û qizilbaşan beno di kategorî. Esrarê Deyîr bi muzîkê xo senteza muzîka ê sûnnîyan û qizilbaşê kirdanî
viraşta. Mersela tewr zaf zî na sentezî deyîra "Hazir û Nazir ê Kamî
ya" de pê amêya û xo nawnêna. Xêncî
Esrarê Deyîr hama çewî nêşêyo senteza înan pê bêro.
Muzîkê Esrarê
Deyîrê de tarzê etnîkî, efsunî-sofî,caz û dengbêjî giran o. Her goştarîkerdiş
înan yewna tehma hunerî dano kê, goştaranê xo zewqê hunerî de helnênî. Kilamê
Esrarê Deyîrî yewbînan ra xiramalî û qet muzîkê înan zî kihên nêbeno.
Gelo biraştî
Esrarê Deyîr muzîkî caverdayo? Ez nêzano çiqas raşt o ke Esrarê Deyîr muzîkê ra
fek ver ra dayo nîyî fek ver ra nêdayo la eka raşt a fek ver ra dayo sey yewî
goştaranê înan ez zaf xo ver ro bikewo... Xora ez ez qet nêwazêno bawer bikero
ke Esrarê Deyîr fek muzîk ra ver ra dayo.
Eka raşt o ke Esrarê Deyîr muzîk caverdayo hem muzîkê kirdkî hem zî
muzîka kurdkî roşinîya tîrêjêko xo yê geşê tînja xo vîn kerdo, ameyendeyê
muzîka ma hîna zaf tarî û zulamat bibo.
Esrarê Deyîr bi
cewher û potansîyela xo şîyêno muzîka kurdkî de bibo ekolêk û tradîsyonêk, sey
Grubê Kamkaran… // Mêrdîn-2019
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder