Hacimê kitabî şenik û tenik o la fonksîyon û newegerîya ey gird û xorîn o...
Bi nameyê Merhebaya Nîmeyê Şewe kitabê
hîkayeyanê Evdî Hesqera, emserrî, Weşanxaneyê Roşnayî ra weşanîyayo, 64 rîpel
o, tê de vîst û yew hebe hîkayeyî estî.
Hîkayeyê Evdî Hesqera sey
kilmfîlman î. Sey derhênere o kamereya xo tadano ser karakter, meselaya xo. Kî ke
hîkayeyanê ey wanênî seka kî kilmfîlmêka biqalîte û bibandor temaşe bikerî. Kî
şîyênî no hawa zî hikayeyanê ey pênase bikerî; seka kî fîlmêk de sehneyan tewr
bandorkerê aye temaşe bikerî. Wendişê hîkayeyêk qedino, hîkayeyî de qismek,
cumleyêk hîşa kî ya zeleqîyêno:
“Meaşo ke ez gêna çar qurişî la mesref çewres û çar qurişî! Qandê ke
miletê xwu rê medenîyetêk virazî ez ameya metropalanê şarî de girweyena, goreyê
standardan cuyena(yanî zey werdê dewe ez nêşena her roce bulxur biwerî) ke ez
jî miletê xwu rê, ziwanê xwu de medenîyetêko zey medenîyetê Ewropa virazî! Eke
her hewte ez nêşina tîyatro, ez yew-di kitaban nêgêna, çend fîlman temaşe
nêkena, ez do senî medenîyet virazî bawo?! Şarê mi do medenîyeto ke ez şertanê emeleyan de virazî
ra çi xêr bivîno?! Temam, tîyatroyê dewlete esto. Ez eşkena şêrî; bîletê
tîyatroyanê xisûsî ra ercanêr, çepikê ci bolêr û belaş… Kitabî zî, ez do
kitabxane ra bigêrî:hîrê kitabî heqê min ê, pancês rocî wextê mi esto. Fîlman
zî, ez do înternet ra temaşe bikerî.
Dublajê fîlmanê kalîteyînan kêmî yo.
Ez do binnûşte biwanî, wa çimê minê nêweşî yew rey kor bibê, ma ez se
bikerî?(Ez kor nêbî, ti kor nêbê, kam do şarê ma rê medenîyet virazo?) La fina
zî ez nêşena hende pere bidî arê.” r.38
Hîkayeyanê Evdî Hesqera de mîyanê
trajedî û komedî de dengeyêk esto. No zî bi mîzah û îronî viraşto. Pêro
hikayeyanê ey de mîzah sey kerraya qirnî ca gêno. Bi mîzah trajedî nêdano vîr
ra kerdiş û pey goşî kerdiş û kerra nêno aye ser o, bi mîzahî hem melankolîya xesenayê hem zî bêhêvîtîya
murdarkerde ra seveknêno,şadwerî û keyfweşîya cuyî ma berz keno û bi mîzahî dano
ma fikrîyayiş.
Hema hema pêro problemê ma kurdan
bi bajarwanî ra têkildar î. Ma ke bajar dir dekewnî têkilîyî her çîyê ma kewno
krîzî sey ziwan, kultur, ontolojî, têkilîyê komelî, kesayetî, vîro kolektîf,
xobîyene û nasname ma. Halî û hazirî de ziwanê ma yo ke bajaran de awan bîyo çîn o. Nayê ra ziwanê ma ke kewno
bajaranî dekewno krîzî, çekû û terman û îzafeyanê ziwano halî û hazirê bajarî; tirkî ra gêno, no hawa xo temam keno.
Goreyê mi edebîyata kirdkî de
newegerîya hikayeyanê Evdî Hesqera na yo: Ey bi no kitabê xo ver edebîyatê
kirdkî dewe ra tadayo bajarî û seba
înşkakerdişê edebîyatê bajarî bîngehêk êşto. Hîkayeyê ey sosyopsîkolîjîk î. Zemanê înan zî
ewro yo. Wendoxî ewro ma vênêno. Hikayayanê ey de ferd, komel û cuya bajarî esta. Ma bajaran de bedelîyayişê komelî û
ferdî nawnêno ma. Cewabê sey persanê “ferdê kurdî ha kamî hetê şonî” û
“ ewro komela ma bajaran de ha çi halê
de ya” dano ma.
Edebîyat xovênayiş o û xo ser de fikrîyayiş o. Kî hîkayeyan ey de bajaran de
sosyopsîkolojîya komel û ferdanê ma vênênî û hîkayeyê ey seba ser xo ya
fikrîyayiş benî sey bîngeh û qistasî. Erjîyêno ke kî yew bi yew ser o her
hîkayeyê ey de bifikirî.
Ma ke bajaran dir dekewnî têkilîye
sey ontolojîk ma di felqe benî; hetêk ma dewe de manêno, dewij o, hetê binê zî hewl dano ke
bibo bajarî sey mînak kî şîyênî hîkayeyê “Erebeyî” bi. Hîkayeyan de giranî di
hetî biyayişê ma esto. Temamkerdişê wendişê kitabî de fikro kî de virazîyêno tayê
ferdî kurd bi xobîyene, pêxobawerî û serberzî bajarî bîyî.
Ziwanê ma teyna bajaran de nîyî,
qada înternetî û teknolojî de zî kewno krîzî.
No rey ziwanê ma marûzê îngîlîzî beno. Termê îngîlîzî, farsî, erebî
ziwanê ma de roşênî, sey pîne nêasênî la ê tirkî sey pîne yî. Evdî Hesqera, qada înternet û teknolojîkî de
ziwanê ma de zêdnayo û heray kerdo. Ey sindorê ziwanê hetê teknolojî, înternet
û bajarî ra berdî:
“Eyro zî winî bî. Ez vana “eyro” la telefon fam nêkeno, çekuya mi
bedilneno keno “euro”. Raşt a, her çî wextê xwu de weş
bî. Ma her çiyê xwu de kewtbi erey û teknolojî zî çiyêko winasî bî. Ez nişta servîsa
firokxaneyî. Mi telefon akerd
ke sînyal dano, vano hafiza de ca nêmend. Mi zî dest pê kerd vîdeo û fotografê
ke lazim nîyê heme pak kerdî la cîgabaytêk zî ca anêbî. Hela Hela! Mi çend
deyîrî û konferansê ke înternet ra zey dosyaya vengî ardbî telefonî ser zî
delete kerdî. Reyna eynî hal!” r.30
Tayê merdiman de ruhê
edebîyatwanî esto. Qelemê înan ra her çîyî şîyêno bibo edebîyatî û seka bi
qelema xo ruhî pûf bikerî çîyanî. Ê çinayî binusî, tê de zewq û keyfê wendişê
esto. Evdî Hesqera zî nînan ra yew o.
Evdî Hesqera tîya ra pey
sebikero? Mi gore, ganî hîna zaf binûso.Seba ke bişo xo bivêno. Qudret,
potansîyelê Evdî Hesqera ê hende zaf o ke o şîyêno sey Julio Cortazar bibo
nuştoxêk. Di serrî ra verî mi bi nameyê Ötekinin Rüyası kitabê hîkayeyanê Julio Cortazar wendibî,
tehm û zewqêk hîkayeyanê Evdî Hesqera da mi, tehma û zewqê Ötekinin Rüyası erdî
mi vîrî, mi vatêne qey, ez ha newe ra Cortazar wanêno. Hela ma biewnî!..
“-Ey zî xelata Nobelî heq kerda. Wulay lazim o merdim verê verkan
kitabanê winî kalîteyinan biwano. Mêrdekî weş nûşto, xwu îspat kerdo û Nobel
giroto. Çi yo, ma inê amatoran dest de merdbî! Qeçê ke heyatê xwu de di sey
kitabî nêwendê; wendiş çi yo, di sey kitabî nêdîyê mi rê kitab nûsênê, benê
nuştoxî! Hende bes o! İnê şeş mengî yê ke mi terkê ecemîyan kerdo. Mi…” r.19
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder