Ez verê bi cewabê persêkê muhîmî dest pêbika; “Ma ha dinyayêka senîne de ciwîyenî?” Ma sîstemêkê kapîtalîstî de, binê şîdetanê îqtîdaranê totalîter û mîlîtarîstan de ciwîyênî. Her hetî ra ferdî ha bînê kontrol û hakîmeyetê îqtîdarî de yî. Dinyayêka bi kamerayîstanan… Her ca de çend kamerayê ewlekarî… Ferdî, seke sey dinyaya romanê 1984î yê George Orwellî de ciwîyênî. Ferdî ha her hetî ra yenî temaşekerdiş. Sansur, otosansur, tersî, yewbîn ra tersayîş, xo bêemnîyet hîskerdiş, paranoyakbîyayiş…
Ferd, her hetî ra û her ware de
çi ê pêroyî çi ê şexsî çi zî ê medyaya sosyalî de binê şîdetê fîzîkî,
psîkolojîk, sembolîkê îqtîdarî de yo: Şîddetê mîlîtarîzma îqtîdarî; peywirdarên
ewlekarî, şîddetê kamerayan, şîddetê sembolan, abîdeyan, şîdetê dîtbarîyan…
Rîyê Vîrûsê Corona ra kontrol û hakîmeyetê îqtîdarî yê ferdî ser o hîna giranêr
û xorînêr bîyo. . .
Dinyaya ewroyêne de çi azadîyê
ferdî estî? Sînorê azadîyê ferdî çi yî? Warê bînê wa kinarêk de bimanî warê
şexsî de ferd çiqas azad o, xo çiqas azad hîs keno? Ferd, xo zereyê keyeyê xo
de zî rehet û emnîyet de hîs nêko, yeno a mana ke huzur û aramî zerê keyeyî de
zî nêmendo. Mîyanê komelî de cayêk çin o ke ferd xo tede rehet û azad hîs
bikero. Azadî tuwalet de zî nêmenda.
Ferd mîyanê na mekanîzmaya şîdetî
de, nerehetî de xelase kura de vînêno û çinayî sey xelase vînêno? Ewro însanî,
bi hewayo ferdkî û bi grubanê neweyan peyser agêrayîşê xo yê xoza seke xo na
mekanîzma ra xelesnayîş û eşkefta Zerdeştî xo rê sey xelase vînênî. Edebîyat,
sînema de derheqê xoza ser o agêrayişî de lîteraturêk ameyo meydan.
Sînorê kontrolkerdişê îqtîdarî
resenî hetanî kotî? Îqtîdar nêşêno kotî kontrol bikero? Çiyî totalîtaralîzmê
îqtîdarî ra dûrî yê? Zorê îqtîdarê totalîterî xo nêşêno xoza, eşkefta Zerdeştî,
koyan û nêşêno înan kontrol bikero? Hemverê şîddetê îqtîdarî de xoza û eşkefta
Zerdeştî bakîr û biemnîyet î? Dadaloglu şîîrêka xo de vano “ fermanî ê padîşahî
yo la koyî ê ma yî”, dinyaya ewroyêne de hemverê îqtîdarî de koyî hama bakîr î?
Xoza, koyî û eşkefta Zerdeştî xelasker î?. . .
Iraj Mohammadî Razînî fîlmkilmê
xo bi nameyê Baztab (Reflection; Zimeyîş) de cewabê nê persan dano ma. Ez do nê
nuşteyê de nê hetî ra girîngîya nê fîlmkilmî ser o vindera.
Rojhelatê Kurdîstanî de Kamyaran,
mîyanê Sîne û Kirmanşan de ya. Iraj Mohammadî Razînî, serra 1974î de bajarê
Kamyaran de ameyo dinya. Mîyanê serranê 1994-1998î de Unîversîteya Shahid
Rajaiee ya Tehranî de beşê hunerî wendo. Komeleya Sînemaya Xortan yê Îranî de
kursê hunerê fotografkêşî temam kerdo.
Razînî, rejîsorîya xeylî kilm
fîlman û anîmasyonan kerda.
Fîlmografîya ey:
1992 Imitation 4, 1993 The color
of need 5, 1995 The Board of life 14, 1998 Sarisa 20, 1999 Lover›s Adobe 30,
2002 A Song for Bistoon 15, 2011 Reflection 6, 2012 Ghi Ghoo 13, 2012
Dandelion›s fly 14, 2013 And now the MAN 5, 2013 Simorgh 5, 2015 Lafav 23, 2016
Zalzalak, 2017 Darza.
Înternetî ser ra ez eşkayo, di
filmanê kilman û anîmasyonêkê ey temaşe bikera; Baztab, And Now The Man û Ghi
Ghoo.
Fîlmkilmê Baztabî de ma mîyanê
koyan de eşkeftêka, ma verrojê newaleyêka xorîne ra camerdêko sey rahîbanê
Budîstan o, vînênî. Ma vînênî û vengê lêrbîyayişê çîyêkê gîrolêkî eşnawênî. No
çî yeno yeno fekê eşkefte de vindeno, ma vînenî ke kaskê leşkerî yo. Camêrdêk
zî şaşmende û xodemende, bi meraqî yeno ewnîyeno qaskê ra, dima nano serê xo
ser. Çi vengê şer û perodayîşî ke estî, goşanê ey û mîyanê koyan de zimîyenî,
gulbang danî. Vera nê vengan de ma vanî camêrd gêj bibo, qelbê ey bivindo.
Camerd, nêşêno kata xo bivejo…
Girîngîya fîlmkilmê Baztab na ya
ke; Baztab nawnêna ma ke sînorê kontrolkerdişê îqtîdarî çiqas hîra bîyo.
Baztab, ma nawnêno ke eşkefta Zerdeştî hînî xelasker nîya. Totalîtarîzmê
îqtîdarî xo resnayo hata eşkefta Zerdeştî zî. Uca de zî rehetî, huzur, emnîyet
nêmendo. Bakîrîya xoza nêmenda, îqtîdar ameyo dekewto eşkefta Zerdeştî zî.
Îqtîdar, eşkefta Zerdeştî zî dekerda mîyanê sînoranê xo. Îqtîdar şîdetê xo
zereyê eşkefta Zerdeştî de nawnêno ma. Hînî îqtîdarî ra xelase çin a. Xoza de,
koyan de eşkefte de zî hînî rehetî û huzur nêdano ma.
O wext ma se bikerî?
Çareserî remayîş nîyo, mendiş û mucadelekerdişê bedelnayîş û awankerdişê cuyêka însanî yo!. . Çend rojî ra verî mi xeberêke dîye ke Fransa de şarî çalakîya “ kam ma polîsan ra seveknêno” kerdênî. Ez zî wazeno biperso “kam ma kamerayan ra bisevekno?”, “kam ma îqtîdarî bi xo ra bisevekno?” Na çalakî zaf afirnayox û raşt a. Xo ser o dîskurêkê raştî ser ra awan kerdo. No hawa çalakîyî ma rê neqebêk akerî.
*Kovara Temaşe Hûmare 3
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder