Gelo semedo ke ma bişî qalê estbîyayişê sînemaya yew
miletî bikerî çi lazim o? Bi yew ziwanî
se hebî filmî bibîy zî no nîyêno o mana ke bi ê ziwanî sînema esta. Eke yew
miletî mîyanê xo de, xo rê bînyatêk, tradîsyonêk, kozmolojîyêk, felsefeyêk, paradîgma
û ekolî xeliqnay o wext ma şîyênî qalî
sînemaya ê miletî bikerî.
Ez nê nuşteyî de cehd kena ke bîblîyografyaya film,
kilmfilmî û belgefilmê ke tede kirmanckî qisey beno binusa labelê semedo ke mi
fîlmî eletexmîn
kategorîze kerdî beno ke
kategorîzekerdişê mi de xeletî û kêmaneyî bibîy. Eke xebera şima sewbîna
filman, kilmfilman û belgefilman ra esta ke tede kirmanckî qisey beno, kerema
xo ra înan ra mi haydar bikerê.
Eke şima hetkarîya mi bikerî ez înan yew bi yew
temaşe kena hem hetê kategorîzekerdişî ra xeletîyanê xo rast kena hem zî hetê muhtewa
ra ez înan ser o fikir û vînayîşê
xo nusena.
Mi fîlmî goreyê dergîya qiseykerdişê kirmanckî sey panc kategorîyan tesnîf
kerdê:
I.Temamê film tirkî yo, çend sanîyeyî yan
zî yew-di sehneyan de kirmanckî qalî beno.
II.Ziwanê filman kurmanckî, tirkî, almankî,
îngilizkî yo la çend sehneyan de kirmanckî zî qalî beno.
III.Biqasê kirdaskî û sorankî kirmanckî
zî qalî beno.
IV.Temamê filmî nêbo zî zafaneyê fîlmî
de kirmanckî qalî beno.
V.Ziwanê fîlmî pêro kirmanckî yo.
Filmî
Heta nika bi profesyonelî û bi temamî bi kirmanckî
yew film zî nêamêyo ancîyayene. Filmê ke heta nika ancîyayî û tede ca dîyayo kirmanckî
nê yî:
I.Temamê fîlm tirkî yo, çend sanîyeyî yan zî yew-di sehneyan
de kirmanckî qalî beno.
Serra 1983 de hewa verêne fîlmê Yilmaz Guneyî Dêsî
(Duvar) de bi kirmanckî yew deyîre vajîyayaya.
Serra 2007 de fîlmê Mahsun Kırmızıgülî, Milaketa
Sipî (Beyaz Melek) de.
Serra 2009 de hewna fîlmê Mahsun Kırmızıgülî, Mi Tîje
Dî ( Güneşi Gördüm) de.
Serra 2010 de fîlmê Umur Hozatli, Azadîya Vîndîbîyaye
(Kayıp Ozgürlük) de.
Serra 2015 de fîlmê Mahsun Kırmızıgülî, Mucîze
(Muzice) de.
Serra 2015 de fîlmê Ahu Oztürk, Toz Bezi(Girêşê Tûzî
) de.
II.Ziwanê filman kurmanckî, tirkî,
almankî, îngilizkî yo la çend sehneyan de kirmanckî zî qalî beno.
Serra 2004 de fîlmê Nuray Şahîn, Purtî Taqîb Bike (Tüyü
Takip Et) de.
Serra 2009 de fîlmê Aynur Saray, Zara de. (Ez Înternetî de zaf gêrayo nê filmî la mi no
fîlm nêdîyo.)
Serra 2017 de fîlmê Kazim Ozî, Zer de.
III.Biqasê kirdaskî û sorankî kirmanckî zî
qalî beno.
Serra 2013 de filmê Hinar Salemî, My Sweet Pepper
Land de. Taybetmendîya nê filmî na ya ke karektero sereke yê filmî vernî ra heta
peynî kirmanckî qisey keno.
IV.Temamê filmî nêbo zî zafaneyê fîlmî
de kirmanckî qalî beno.
Serra 2017 de fîlmê Mehmet Alî Konarî, “Hewno Bêreng”
de. Nê fîlmî festîwalan ra gelek xelatî girewtî. Merdim bawer keno ke Mehmet
Alî Konar, cehd keno ke sînema de kirmanckî hîna zaf bêro xebitnayene.
V.Ziwanê fîlmî pêro kirmanckî yo.
Serra 2011 de filmê Fatîh Fahrettîn Ozdemirî Kekê de.
Ziwanê nê fîlmî pêro kirmanckî yo labelê film bi prosyonelî ney bi amatorî ameyo
antene.
Serra 2019 de fîlmê Lutfu Îrdemî, Pîrebok de. Ziwanê
nê fîlmî pêro kirmanckî yo labelê hema qet cayê nêameyo nawitene (mojnayene).
Kilmfilmî
Bi kirmanckî çend kilmfilmî estî? Goreyê tesbîtkerdişê mi heta nika nê des kilmfîlman de tena kirmanckî
qisey beno.
Ziwanê nê kilmfîlman tena kirmanckî yo.
Serra 2012 de kilmfîlmê
Kamer Erdoganî, Sipe.
Serra 2012 de kilmfilmê Yücel Yavuzî, General.
Serra 2012 de kilmfîlmê Çetîn Baskinî, Geyrayîş.
Serra 2013 de kilmfîlmê Mehmet Alî Konarî, Baba.
Serra 2013 de kilmfîlmê Gokhan Tunçî, Zimisto
Bivejîyo.
Serra 2015 de, kilmfîlmê Caner Canerik Vilika
Kowu.
Serra 2016 de, kilmfîlmê Sedat Barış, Pîyê Min Toz
Şeker.
Serra 2016 de kilmfîlmê Lutfu Îrdemî, Cênîya
Nêeysayî.
Serra 2017 de kilmfîlmê Gokhan Tunçî, Zimisto Vêrd
Ra.
Serra 2018 de kilmfîlmê Burhan Ateşî Vîrê.
Serra 2018 de kilmfîlmê
Bîngol FMî Se Bî Ma.
Serra 2018 de kilmfîlmê Lutfu Îrdemî, Fotografkêş
Biqasê kirdaskî û sorankî kirmanckî zî
qalî beno
Serra 2004 de kilmfîlmê Arîn Înan Arslanî, Ferekî de.
Serra 2006 de kilmfîlmê Arîn Înan Arslanî, Ba û Sî
de.
Serra 2010 de kilmfilmê Arîn Înan
Arslanî, Perra Berbangê de.
Serra 2020 de kilmfilmê Arîn Înan Arslanî, Bêder (Antişê nê fîlmî dewam keno, hema nêqedîyayo.)
Ziwanê
sey almanî, îngîlîzî reydir kirmanckî zî qalî beno
Serra 2018 de kilmfilmê Cengiz Akaygun, Dara
Mandalînan( The Mandarin Tree ) de
Fîlmê Belgekî
Tayê fîlmanê belgekîyanê ke ez tîya
tesnîf kena de qet kirmanckî çin a. Labelê semedo ke têkilîya babeta fîlman kirdan
ser o ya coka mi nuştî. Pîran Baydemîr û Ahmed Hakan
Vergi netêda heme dîrektorê bînî Dêrsim ra yî. Filmê belgekîyê Caner Canerîkî hetê ziwanê ma
ra dewlemend î.
Caner
Canerik
Serra 2006 de, Was (Ot).
Serra 2007 de, Sayd.
Serra 2007 de, Pheti.
Serra 2007 de, Dersimist.
Serra 2008 de, Pirde Sur.
Serra 2009 de, Muya Şha.
Serra 2009 de, Bava Duzgin.
Serra 2009 de, Raa Haq.
Serra 2009 de, 73 Millet.
Serra 2010 de, Bertij.
Serra 2011 de, Phepugun Sesi
Serra 2014 de, Muxtar.
Serra 2012 de, Nava
Serra 2015 de, Gulsosin
Serra 2016 de, Sîpela.
Buket
Aydın
Serra 2006 de İnsan-ı Kamil
Ziwanê nê Fîlmanê Belgekîyan yê Pîran
Baydemîrî pêro kirmanckî yo.
Serra 2010 de, Yo Roj Di.
Serra 2012 de,
Rezon Se[r].
Serra 2013 de, Fecîra.
Bülent Gündüz
Serra 2011 de, Silo Qiz
Veli Kahraman
Serra 2012 de, Zonê Ma Kotî yo.
Ahmet Hakan Vergi
Serra 2017 de, Dewrano.
Serra 2017 de,
Wextêg.
Serra 2020 de, Dûr
Ziwanê fîlmanê belgekîyan tirkî yo, çend
sanîyeyî
yan zî yew-di sehneyan de kirmanckî qalî beno.
Çayan Demirel
Serra 2006 de, 38 Dersim Katliamı Belgeseli
Serra 2009 de, 5 nolu Cezaevi
Serra 2013 de, Dr. Şivan
Nezahat Gündoğan
Serra 2010 de, İki Tutam Saç: Dersim’in Kayıp
Kızları.
Serra 2014 de, Hay Vay Zaman.
Özgür Fındık
Serra 2010 de Qelama Sûre (Kırmızı Kalem)
Serra 2011 de, Kara Vagon.
Hasan Yücel
Serra 1979 de, Dersim Belgeseli
Hira Selma Kalkan-Egemen Adak
Serra 2008 de, Dersimli Seuşen.
Turabi Selçuk-Mehmet Özcan
Serra 2009 de, Dersim de Munzur Baba Belgeseli.
Ali Ekber Yıldız
Serra 2013 de, Dersim Kayıp Tarihi.
Soner Sevgili
Serra 2016 de, Tertele-Yolculuk.
Devrim Tekinoglu
Serra 2017 de, Bindokuzyüzdoksandört
Umur Hozatlı-Cemal Taş
Serra 2018 de, Gaxand
Hasan
Saglam
Serra 2020 de Naise Zoni Mem.
Merdim bawer keno ke, ziwanê ma, warê sînema de bi
xebatanê dîrektoranê sey Mehmet Alî Konar, Lutfu Îrdem, Burhan Ateş, Arîn Înan
Arslan, Caner Canerik û Pîran Baydemîrî aver şono.
*No nuşte verîcû hûmara 64înê Kovara Vateyî de amêbi
weşanayiş. Tê de mi tayna kilmfilmî îlave kerdî.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder