Sifteyîn albûmê Adir Jana bi
nameyê Leyla, Newroza serra 2019ê de vejîya, tê de des deyîr estî.
Ziwanê deyîran Adir Janî her
çiqas kurdkî bibo o muzîkê zaf ziwanîn keno. Deyîrê albûmê ey giranî bi kirdkî
û kirdaskî yî, teyna deyîrêka tirkî esta. Tayê deyîrê albûmê di ziwanîn î:
Deyîra Janakî Mou bi kirdkî û yunankî ya, deyîra Maçî kirdkî û kirdaskî ya. Tayê
deyîran zî kirdkî û kirdaskî têmîyan amêyî vatiş. Hetobînê ra zî Adir Jan deyîranê û konseranê xo de bi qismî ca dano sey ziwanê
soranî, farskî yûnankî, almankî, îngîlîzkî, erebkî û farskî.
Ma şîyî deyîranê albûmê Leyla
hîrî beşan de kategorîze bikerî. Deyîrê eşqî, deyîrê welatî û deyîrê sosyolojîk
û ferdî. Maç,Janakî Mou, Aşq û Evîn, Tengo û Sêva Sorî deyîrê eşqî de yî, Medley-1
û Şengalî deyîrê welatî yî û Bawkê Mi, Ecel Elinden û Keskesor deyîrê
sosyolojîk û ferdî yî.
Adir Jan muzîkê xo sey “Cosmopolitan Kurdesque” pênase keno û
muzîkê xo mîyanê world musicê de ca keno.
Adir Janî ropartajêke xo de muzîkê xo yo Cosmapolitan Kurdesque, no hawa
îzah kerdibi:” Muzîkê mi aîdê her cayê dinyayê yo la bingehê muzîkê mi de
muzîkê kurdkî esto.”
Senî hawa muzîkê Adir Janî zaf ziwanan ra pê yeno eynî hawa harmonîya zaf terzanê û ensturmananê cîyawazan ra pê
yeno. Na harmonîye zî muzîkê dewlemend kerdo û zewqa hunerîya ke bêhempa
viraşta.
Teyna hetê tarzan û
ensturmananî ra nîyî hetê venganî ra zî muzîkê Adir Janî dewlemend o. Vengê xo zaftewirîn
bikaerdo. Tayê deyîran de vengê xo sey formê dengbêjî bikarerdo, no hawa
kerdişê zî estetîka deyîrê zaf baş û rînd kerdo. Vengê ey û ê ensturmananî yewbînî temam kenî
la zafê deyîran de vengî ensturmanan hîna domînant o. Muzîkê ey de formê govendî zaf ca gêno, zafanê cayanê
deyîrê xo bi formê govendî vatî. Formê govendî modernîze kerdo û kerdo sey formê dansî.
Merkezê albûmê eşqî esta. Albûmê
de tewr zaf temaya eşqê ser o deyîr virazîyayî. Kê vanî qey albûmê deyîranê
eşqî yo. Deyîranê Adir Janî de eşqa heteroseksuelî ra zaf eşqa homoseksuel
esta. Eşqa yewhetîn û dûrî ra nîyî, têhetîn û têkberzîn,têverarayî esta û no
vateyî deyîra Maçî eşqa têhetin nawnêno ma:“Eman
dilo, eman dilo /De lez biyê mi maç bikiro/Zerre mi zî rehet beno”
Deyîra Aşq û Evîn, deyîrêka
eşka heteroseksuel û homosekseul a. Ser
o rîndîya, weşîya… eşq a. Kê şîyênî bivajî ke motto albûmê Leyla wîna yo, “Wa
bimiro cîyakewtiş wa biciwîyo eşqî”. Ez
vano qey reya verîn a ke kurdkî de deyîrêke vateyî no hawa estî: “La,
eke kênek kênek ra /Yo laj yo lajekî bîn ra /Has bikir se şima’r çi yo” Cînayatanê ferdanê hemzayendan şermezar û rexne keno û
qebulnêbîyayişê înan ana ziwanî: “Şima ma
kîşt, laj û kêna…/Bes o! Ma qewul bikêrî”. Rewşa înan melankolîze û
dramatîze nêkeno bikeyf û biçoş û bihez îfade keno.
Tayê xûsusîyete resenîye
muzîkê Rênçber Ezîz muzîkê Adir Janî de estî. Nuşteyê mi yo ke bi nameyê
Resenîya Muzîka Rênçber Ezîzî, Kovara Ziryabê de weşanîyabi, mi resenîya muzîkê
ey mi wina pênase kerdbi: “Resenîya
mûzîkê Rençber Ezîzî de mûzîk xo îfadekediş û tasdiqkerdiş nîyo û viraştişê
hîssîyatîyê cuyahes û dînyahezî yo.
Hîssîyato melankolîk û merghesî nêvirazêno. Yanî maturbasyona dejan çîn o.
Rençber Ezîzî bi mûzîkê xo hîssîyatê ke pozîtîf û cuyahes û dînyahez awan
keno. Kê ke Rençber Ezîzî goştarî kenî
kê bêhevî kê benî hêvîdar î. Kê bêkeyf bî kê benî keyfdar î. Kê xemgîn bî kê
benî bextewarî. Kê rîbermî bî kê benî rîhiwîya ye.” Muzîkê Adir Janî de
têsîra Rênçber Ezîzî xo zaf dîyar kena. Nîmune
deyîra Maçî de boya deyîra Dilo
Dilo ya Rênçber Ezîz yena, xora Adar Janî bi no vateyanî; “Hewar dilo, ti qê çirê mî’r yo /E-mailê ninusenî” selam erşawêno ey rê.
Muzîkê Adir Janî hem vîrê
kolektîve ra dera nêbîyo û xo xitabê vîra ma yê kolektîv keno hem zî vîrê ma yo
kolektîv û muzîkê ma yo tradîsyonî modernîze keno;newe ra afirnêno.Bitaybetî muzîkê
hunermandanê kurdanê ciwanan de muzîk înan hetê vîro kolektîve ra dera bîyo, xo
nêşêno biresno no strukturî û xitabê ey bikero. Deyîra Sêva Sor, deyîrêka eşqî ya bikeyf û
biçoş e. Ser o maçkerdişê xortekî ya. Vateyê deyîrî xitabê vîrê ma yo kolektîv
kenî la hetê îcrakerdişê ra modernîze bîya. Peynî de vatox resêno miradê xo xortê maç keno. Xora zafanê
deyîranê Adir Janî de peynî de bi serkewtişê eşqî qedinî. Eşqî sekratê de newe
ra gonî keno. Deyîrê Medley-1: Potporî ya.
Qismanê deyîranê gelêrîyê kurdkî ra pê yena. No kilamî bi ensturmanê
rojawa û rojhelatî bi sentezêka newe amêyî şirovekerdiş û afirnayiş.
Vengê Adir Janî bi çoş, bi
şên, bi keyf û bi hes û bi eşq o. Vateyan û îfadeyanê zaf melankolîk û
dramatîkan bi vengê xo sey heswerî û keyfweşî newe ra afirnêno. Qalanê klîşeyanî newe ra mana dano
înanî.Deyîra Janakî Mou, bi kirdkî û yunankî ya, waştî-a rê amêya nuştiş,
bihereket û biços a û ahengîya veng û vateyî esta. Vate û îfadeyî zaf klîşeyê
melankolîk û dejîn fekê Adir Janî de melankolî û dejî ra şiwênî û keyf danî kê.
Nîmune sey no qalanî, “Bê tu ez
nişken//Hêwax, hêwax” , “Zerre mi tu’r vêşeno/ Ez tu ra vûno vûno/Cîger mi tu’r
vêşeno/ Ez tu ra vûno vûno/Zerre mi’d ca zî çinyo”
Hetê fonksîyonê ra muzîkê Adir
Janî muzîka kurdkî de qonaxêka newe ya. Muzîka kurdkî ya Bakura çewrês serranê
peyên hetê fonksîyonê ra melankolîze bîyo. Mûzîka kirdkî de qe keyf, şa,
bextewarî... nêmendo. Malmîsanij şîîrêkê xo de vano " lulîya ma senfonîya
derd û kulan" kê şêyînî wîna vajî
ke mûzîkê ma bîyo senfonîya derdan, kulan, dejan, xeman... î.” Semeda ke albûmê
Leylayî de no melankolî çîn o, xo no melankolî ra seveknayo nayê ez ey muzîka kurdkî de sey qonaxêka newe
pênase keno.
Hele ma biewnî Adir Janî
albûmê xo yê dîyînê de na qonaxî çiqas bikamîlo û averî bibêro?!..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder